Friday, June 17, 2005

Багахангайн нефтийн vйлдвэр хаанаас зєвшєєрєл авсан бэ?

Єдрийн сонин
Б.ХАЖИДМАА

Багахангай дvvрэгт "Улаанбаатар нефть боловсруулах vйлдвэр"-ийн нээлт болсон тухай хэвлэл,
мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулсан. Тэдний мэдээлж байгаагаар бол манайхан эх орондоо боловсруулсан шатахууныг 18 сарын дараа хэрэглэх аж. Энэ шатахуун боловсруулан худалдаалахын тулд БНХАУ-ын Хар мєрєн мужийн "Хуа Фу" группын 100 хувийн хєрєнгє оруулалттай орчин vеийн тоног тєхеєрємж бvхий vйлдвэр нь жилд нийт нэг сая тн газрын тос боловсруулах хvчин чадлаар ажиллах бололтой. Тvvнчлэн vйлдвэрийг хоёр улсын Засгийн газрын дэмжлэгээр байгуулах болсноо ч "Улаанбаатар нефть боловсруулах vйлдвэр"-ийнхэн онцолсон. Шинээр байгуулах гэж байгаа vйлдвэрийнхээ найдвартай, баталгаатай vйл ажиллагааг батлахын тулд "Хуа Фу" групп ОХУ-ын "ЮКОС" компанитай 20 жилийн нийлvvлэлтийн гэрээ байгуулсан гэнэ. Хачирхалтай нь тэдний "ЮКОС"-той хийсэн гэрээний талаархи мэдээлэл одоо болтол манай холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудад ирээгvй байгаа аж.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2002 оны тогтоолоор батлагдсан "Газрын тосны салбарт 2010 он хvртэл баримтлах чиглэл"-д "Газрын тос боловсруулах vйлдвэр нь байгаль орчинд халгvй, хvнд бvтээгдэхvvний гарц багатай, хаягдалгvй технологи бvхий тоног тєхєєрємж хэрэглэх" талаар заасан нь бий. Энэ дагуу vйлдвэрлэл эрхлэх хvсэлт бvхий тєс-лєє Монгол Улсын хэмжээнд газрын тосны бvтээгдэхvvний vйлдвэрлэл хангамжийн зохицуулалтын асуудал хариуцдаг тєрийн захиргааны байгууллага, Ашигт малтмал, газрын тосны хэрэг эрхлэх газарт (АМГТХЭГ) хvргvvлж, санал дvгнэлт гаргуулах шаардлагатай юм байна. "Барилгын тухай" хуулийн дагуу vйлдвэрийнхээ байгууламжийн бvрэн зураг тєслийн нарийвчилсан vнэлгээг ч мэргэжлийн байгууллагаар гаргуулах ёстой аж. Гэтэл эдгээр бvх ном журмын дагуух гvйцэттэлийг алгасч vйл ажиллагаагаа эхлэх болсноо "Зvvн-баян" ХХК зарласан буюу газрын тос боловсруулах vйлдвэрийн эрхийг чухам хэнээс авсан болоод ийн дур зоргоороо загнаж байгааг гайхаж байгаагаа илэрхийлж байгаа.

Уг нь "Зvvнбаян" ХХК vйлдвэр байгуулах саналаа 2003 онд Vйлдвэр, худалдааны яаманд хvргvvлж байжээ. АМГТХЭГ-аас Газрын тос боловсруулах эрхийн тусгай зєвшєєрєл олгогдсон эсэх болон Монгол Улсын хуулийн дагуу баримт материал бvрдээгvй учраас тухайн асуудлыг Vйлдвэр, худалдааны яамнаас удаа дараа хойшлуулж иржээ. Харин хариуд нь "Зvvнбаян" ХХК 2004 оны арванхоёрдугаар сард Багахангай дvvрэгт газрын тосны vйлдвэр байгуулах газар авсан, барилгын ажил эхлэх гэж байгаагаа л мэдэгдэж байжээ. Тийнхvv одоогоос 20-иодхон хоногийн ємнє зєвхєн орон нутгийн зєвшєєрєл бvхий газар дээр vйлдвэрийнхээ шавыг тавин ёсолсон. Гэтэл vйл ажиллагааны аюулгvй байдал болон vйлдвэрлэлийн тєслийг дэмжсэн дvгнэлт, зєвшєєрєл АМГТХЭГ болон Vйлдвэр, худалдааны яамнаас гараагvй байхад барилгын ажил эхлэх нь бvv хэл газрын эрх олгогдсон нь ч хачирхалтай явдал болжээ гэж холбогдох албан тушаалтнууд хэлэв. Чухамдаа гадаадын хєрєнгє оруулагчдын vйл ажиллагаа манай шийдвэр гаргах харьяа байгууллагын хараа хяналтаас гадуур, хууль бус явагдаж байгаа нь тэдэнд зуучлагч монголчууд их дур мэдеэн, сvлбэлдсэн vйлдэл хийж байгаа гэж холбогдох мэргэжилтнvvд тайлбарлаж байна. Vнэхээр тэр зуучлагч монголчууд улс, эх орноо хэт басамжилсан хэрэг.

Комбоджид болсон хvvхэд барьцаалалт

Єнєєдєр Комбоджи улсын баруун хойд хэсэгийн нэгэн хотод дахь олон улсын хvvхдийн цэцэрлэгт болсон барьцаалах ажиллагааны уршгаар хоёр настай Канад улсын иргэн хvv амиа алджээ.

Барьцаалалтанд нийт 2-6 насны 50 орчим тооны хvvхдvvд єртсєн бєгєєд, энэ аймшигт явдал ойролцоогоор 6 цаг vргэлжилжээ.

Барьцаалагчид зєвхєн 1000 доллар авахын тєлєє ийм аймшигт хэрэг хийжээ.

МАХН-ын даргын тєлєєх дажин vргэлжилж байна.

Ардын эрх
Д.Оюунцэцэг


-Ерєнхий тандалтаар бол Ч.Улааныг баруун, зvvн бvсийнхэн дэмжих тєлєвтэй байгаа бол М.Энхболд хот тєдийгvй нийт массдаа нєлєє сайтай, харин С.Баяр ар тал муутай байгаа тєлєвтэй-

Их хурлын оршил ба намын тvvхэнд ховор маргаан.

Монголын улс тєрийн хvчнvvд дотроос харьцангуй эв нэгдэлтэй, тогтвортой гэгддэг МАХН их хурлынхаа босгон дээр бужигнаж байна. Энэ намын тvvхэнд ховорт орох маргаан дунд их хурлын оршил тавигджээ. Ардчилсан намыг л хэрэлдэж маргахдаа гарамгай гэдэг ч цагаа тулахаар МАХН дотор ч дажин дэгддэг аж.
Уржигдар орой болсон Удирдах зєвлєлийн хурлаар Нийслэлийн засаг дарга бєгєєд Улаанбаатар хотын захирагч М.Энхболдыг Нийслэлийн засаг даргын Тамгын газрын дарга Болдсайхан, Хан-Уул дvvргийн Засаг дарга Д.Загджав нараар хєдєєгийн тєлєєлєгчдийг лоббидуулан аймгууд руу утас цохиулж саналыг нь єєртєє татах гэсэн хэмээн тvvнтэй намын даргын тєлєє єрсєлдєх магадлал єндєр байгаа Засгийн газрын Шадар сайд Ч.Улаан, МАХН-ын Ерєнхий нарийн бичгийн дарга С.Баяр нар дургvйцэж улмаарх ширvvн маргаан дэгдэх эх vндсийг тавьжээ. Сvvлдээ намын даргад нэр дэвшvvлэх асуудлыг хэлэлцэх аргагvй болсноос таван хvний бvрэлдэхvvнтэй ажлын хэсэг байгуулахдаа тулж салсан. Тэгвэл МАХН єчигдєр намынхаа бага хурлын Х хуралдааныг хийв. Тvvнийг Д.Лvндээжанцан даргаллаа. МАХН дотор єдлєєд байгаа "Уламжлал-шинэчлэл, Ардчилал-шударга ёс" жигvvрийн асуудлыг Ерєнхийлєгчийн сонгуулийн дараа болж буй энэ бага хуралд танилцуулахаар ємнє нь хойшлуулаад байсан юм. Харин энэ удаа жигvvрийг намын их хуралтай зэрэгцvvлж хэлэлцэх нь зєв vv, намын дvрэмд оруулах єєрчлєлттэй хамтатган хэлэлцэх vv, дараагийн бага хуралд шилжvvлэх vv, зєвлєєч гэсэн саналыг намын Удирдах зєвлєлийн зvгээс жигvvрийнхэнд тавьжээ. Жигvvр санаачлагчид ч "Нєхцєл байдлыг ойлгож байна. Саяхан сонгууль боллоо. Намын бага хуралд танилцуулах гэдгийг заавал Х бага хурал гэж ойлгохгvй байна. Дvрмийн тєсєл ярих vед ярилцаж болох юм" гэсэн хариу єгчээ. Энэ нь жигvvрийнхний хувьд хугацаа хожих тактик ч байж болох гэнэ. Эрхэм гишvvн Т.Очирхvv Удирдах зєвлєлийн хурал дээр жигvvр санаачлагчдын нэг є.Энхтvвшинтэй санал зєрж жигvvр хэрэггvй гэх аястай vг унагаад авчээ.
Бага хурлаар МАХН-ын дvрэм, мєрийн хєтєлбєрт нэмэлт, єєрчлєлт оруулах талаар хэлэлцсэн юм. Намын дотор жигvvр байж болох тухай МАХН-ын одоогийн дvрэмд байдаг заалтыг хэвээр vлдээхээр болжээ. Уг нь жигvvр байх эсэх, байгуулах, татан буулгах эрхийг намын бага хуралд vлдээе гэсэн єєрчллт хийх гэж байсан бололтой юм. Бас намын дарга нь Ерєнхий сайд байна гэсэн заалтыг дvрэмд суулгахаар ярьж байснаа тvр анзаарчээ. Энэ нь намын даргын тєлєєх дажинг бага боловч сааруулах vvднээс хийсэн алхам бололтой.

Ерєнхийлєгчийн сонгууль хоёр шаттай болох магадлал байжээ.

Бага хурлаар хэлэлцсэн эхний асуудал нь МУ-ын Ерєнхийлєгчийн сонгуульд МАХН-аас оролцсон дvнгийн тухай байв. Илтгэгч нь МАХН-ын ерєнхий нарийн бичгийн дарга, тус намын сонгуулийн ерєнхий менежер С.Баяр. Урьд ємнєх Ерєнхийлєгчийн сонгуулиудтай харьцуулшгvй олон єрсєлдєгчтэй сонгуульд нэг хvн 50-иас дээш хувийн санал авсан нь их амжилт гэж ерєнхий менежер vзэж байгаа юм байна. Аядуу эхэлж алсуураа чангарах тактикийг МАХН-ынхан барьжээ. Нэр дэвшигч Н.Энхбаярын рейтинг судалгааны хоёрдугаар шатанд бvтэн 10 хувиар унасан нь сонгуулийг хоёр vе шаттай болгож мэдэх эгзэгтэй байдал vvсгэснийг С.Баяр дарга нуусангvй. Эрсдлээс гарах ажлыг яаралтай хийж "гарцаагvй гарах хvн бол Н.Энхбаяраас єєр хэн ч биш. Иймд сонгуулийг дахиулахгvй байх ёстой гэсэн аман ухуулгыг сонгогчид дунд хийсэн, халз мэтгэлцээнд сайн бэлтгэсэн, Социнтерний бvсийн бага хурлыг Улаанбаатарт хийлгэж намын нэр хvндийг єсгєсєн зэрэг нь хоёр дахь шатны сонгууль явуулахаас аварсан гэж тэрээр vзжээ. Ингэснээр сонгуулийн сурталчилгааны сvvлийн долоо хоногт Н.Энхбаярын рейтинг долоон хувиар єссєн байна. Гол єрсєлдєгч Ардчилсан намын хагарал,"Эх орон-ардчилал" эвслийн задралын фон дээр сурталчилгаа хийсэн нь МАХН-ын нэр дэвшигчид таатай нєлєє vзvvлжээ. Сонгуульд 315 сая тєгрєгийн хандив цуглуулж зарцуулжээ. Нэр дэвшигчээ єндєр оноогоор ялуулсан Увс, Дорноговь, Говь-Алтай, Улаанбаатарын МАХН-ын байгууллагууд сайшаагдаж ардчилагчдад саналаа тавьж туусан Хєвсгєл, боломжоо ашиглаагvй Архангай, идэвх зохион байгуулалт тааруу байсан Баян-єлгий, Булган, Дорнод аймгийн намын хороод зэмлэл сонсов. МАХН орон нутгийн сонгуульд тогтвортой сайн оролцдог ч тєвшин нь доошилж байгааг анхаарах болсныг дурдаж байсан.
МАХН ерєнхийлєгчийн сонгуулиас хэд хэдэн дvгнэлт хийжээ. Нам, олон тvмний холбоог сайжруулах, намын нэр нєлєє, имижийг залуу vеийнхэнд хvргэх, улс тєрийн нийт намын нэр хvнд буурч, тэднийг vгvйсгэх хандлага гарч буй єнєє vед МАХН илvv эрчтэй ажиллаж худлаа амалдаггvй гэдгээ харуулах ёстой гэж тус намынхан vзэж байгаа юм байна. Сонгогчдын гурав дахь хvчний тєлєєлєлд єгєх саналын хэмжээ єсч 25 хувь болсныг анхаарч шийдвэрлэх арга хэмжээ авах. ПиАр-чдыг шат бvрт бэлтгэх намын нэр барьж сєрєг сурталчилгаа хийдэг нєхєдтэй хариуцлага тооцох. МАХН-ыг бага дэмждэг хvн амын бvлэг, хэсэгтэй тулж ажиллах зорилтыг цаашид МАХН ємнєє тавихаар болжээ.

У.Барсболд ба "Улаан сарнай"

Намын даргын тєлєєх дажин дунд багагvй хєдєлж нєхдийнхєє аазгайг хєдєлгєж байгаа хvн бол Байгаль орчны сайд У.Барсболд ажээ. Тэрээр єєрийн тэргvvлдэг "Улаан сарнай" тєрийн бус байгууллагаараа дамжуулан МАХН-ын Удирдах зєвлєлд суудал эзлэх лобби хийж явна гэнэ. М.Энхболдыг намын дарга болгохыг дэмжиж аймаг, сум бvрт тvvнийг лоббидож ажил сэм зохиох тєлєєлєгч илгээсэн нь Удирдах зєвлєлийн хурал дээр илэрч маргаан дээр тос нэмсэн гэх. Ер нь У.Барсболдын хувьд намын дарга хэн болох нь толгойн євчин болоод байгаа янзтай. Удирдах зєвлєлийн гишvvн болоод авах нь тvvний эхний нvvдэл. Эр хvний дотор эмээлтэй хазаартай морь гэгчээр цааш нь юу эсийг тєлєвлєє билээ.
МАХН-ын удирдах зєвлєлийн хурал дээр МАХН-ын одоогийн дарга Н.Энхбаяр ирээд М.Энхболд, С.Баяр, Ч.Улаан нарын хэнийг ч ил дэмжээгvй сурагтай. Итгэл заагаад гарах нь гарна биз гэжээ. Харин цаагуураа бол М.Энхболдыг дэмжиж буйг ойрын эх сурвалж vгvйсгэсэнгvй.

Хот хєдєєгєєрєє талцах "тэмцээн"

Намын даргыг сонгох асуудлаас болж тєлєєлєгчид хот хєдєєгєєрєє талцан "тэмцэх " янзтай. Ерєнхий тандалтаар бол Ч.Улааныг баруун, зvvн бvсийнхэн дэмжих тєлєвтэй байгаа бол М.Энхболд хот тєдийгvй нийт массдаа нєлєє сайтай, харин С.Баяр ар тал муутай байгаа тєлєвтэй. Ер нь С.Баяр Ерєнхий нарийн бичгийн даргатайгаа vлдвэл барав гэх яриа ч гарчээ. Баруун аймгийн тєлєєлєгчид єчигдєр Нvхтэд "нам нийлж" Ч.Улааныг дэмжих талаар сэм ярилцсан сураг гарав.
МАХН-ын ХХШ их хурлаас сонгогдсон бага хурал бvрэн эрхийнхээ хvрээнд сvvлчийн хуралдаанаа хийж буй нь энэ. МАХН-ын ХХ1v их хурал хуралдмагц шинэ бага хурал, шинэ Удирдах зєвлєл сонгогдоно. Тэгэхээр єчигдєр болсон бага хурлын Х хуралдаан зvгээр ёс тєдий шийдвэр гаргаж нэр цэвэр шиг хоёр яс хагацахын тvvс болох шиг боллоо. МАХН-ын даргад гурван хvний нэр яригдаж ч дээр нь танхимд суугаа тєлєєлєгчид нэмж нэр дэвшvvлж, бас бие даагч ч єрсєлдєх эрх нээлттэй. Гэхдээ анхны гурав дээр хэн ч нэмэгдсэнгvй. Тэр бvv хэл сонины дугаар шилжих мєч буюу 22,20 цагийн байдлаар тэр гурвын аль нэгийг шигшиж vлдээлгvйгээр бvгдийг нь их хурлаараа хэлэлцvvлэхээр шилжvvлж тэнд маргааныг хагалуулахаар шийдвэрлэв. Н.Энхбаяр даргын гар сулармагц МАХН дотроо ийнхvv талцан бужигнаж эхэллээ.

Гурван сая еврогоор 23 сургуулийг "шунхдана"

Монголын мэдээ
Э.Тэнгэр

УИХ єчигдєр МАХН-ын их, бага хурлуудын завсраар "гялс" хуралдаж амжив. Аюулгvй байдал, гадаад бодлогын болон Боловсрол, соёл шинжлэх ухааны байнгын хороо хамтарч, Байгаль орчны болон Эдийн засгийн байнгын хороод нэг гал болж vдээс ємнє хуралдсан бол vдээс хойш нэгдсэн хуралдаан боллоо. Энэ єдєр дєрвєн асуудал хэлэлцэхээр тєлєвлєсєн байв. Тэдгээрээр Нордикийн хєгжлийн сангийн Боловсролын салбарын хєгжлийн хоёрдугаар шатны тєслийн зээлийн гэрээнд оруулах нэмэлтийг соёрхон батлах тухай хуулийн тєсєл анхаарал татахаар байсан.
ємнє нь Азийн хєгжлийн банкны хоёр ч удаагийн зээлээр 40 сумын сургуулийн барилгыг засахаар тєлєвлєж байж. Гэвч vvнээс дєнгєж л 17 сургуулийг "будаж шунхдаад" л уг зээл дуусчихсан гэнэ. Тиймээс vлдэх 23 сургуулийн барилгыг шинэчлэхэд зориулж Нордикийн хєгжлийн сангаас гурван сая еврогийн зээл авахаар ярьж байгаа аж. Засварын ажил хэтэрхий vнэтэй байгааг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яамныхан дараахь байдлаар тайлбарлаж байв. Тэднийхээр, барилгын бvх тєрлийн материалын vнэ 2-3 дахин нэмэгдсэн, бензин шатахууны vнэ єссєн нь засварын ажлын єртгийг ихэсгээд байгаа гэнэ. Тvvнээс гадна ихэнх сургуулийн барилга шинээр барихаас аргагvйгээр муудсан нь ч нєлєєлсєн юм байх. Тэгээд ч нэг сумын сургуулийн ард дотуур байр, бусад барилга, байшин байдаг гэж бодвол одоо засах гээд байгаа 23 дугаар сургуулийн засварын мєнгє цаад талдаа 60-аад барилгын єнгийг єєрчлєх гэнэ.
Харин Сангийн сайд Н.Алтанхуяг энэ байдлыг тєдийлєн сайшаахгvй байгаа юм. Тvvнийхээр, УИХ-ын гишvvд тєсвийн тєсєл хэлэлцэх vедээ зээлийн хєрєнгийг тєслийн хєрєнгє оруулалтаар ашиглавал яасан юм бэ гэсэн санал тавьж байгаа юм. Гэхдээ тэрээр, сургуулиудыг огт засахгvй гэж хэлээгvй шvv гэж байв.
Гишvvн Н.Содномцэрэн Завхан аймгийн Шилvvстэй сумын сургуулийн барилгыг ноднин 100 гаруй сая тєгрєгєєр зассан ч жил ч бололгvй дээврээс нь ус гоожиж, дахин засахаас єєр аргагvй байдалд хvрсэн жишээг дуулгаж, Зээлийн хєрєнгийн vр дvнтэй зарцуулалтын талаар шvvмжлэнгvй ярьж байна. Улаанбаатарт гурван давхар орчин vеийн байшинг 70 саяд багтааж босгоод байхад сумын нэг давхар байшинг 100 илvv саяар засдаг жишгийг тэрээр ойлгохгvй байгаагаа ч хэлсэн. Юутай ч эрхэм гишvvд энэхvv тєслийг УИХ-ын чуулганаар цаашид хэлэлцэх нь зvйтэй гэж тогтлоо.

Н.Энхбаяр: "Техникийн саатал"-аас МАХН энэ удаад нэрээ сольж чадахгvй болсон

єдрийн сонин

Э.Энэрэл.

єчигдєр єглєє МАХН-ын цагаан байрны урд талын замын хєдєлгєєн эрс нэмэгдэж, цагдаагийн тусламжтай зохицуулахаас аргагvйд хvрсэн байлаа. Урд єдєр нь шєнє орой болтол хуралдсан бага хурлын гишvvд дээр МАХН-ын ХХ1v их хуралд оролцох тєлєєлєгчид нэмэгдэн, бvртгэлээ хийж байгаа учраас ийн хєдєлгєєн эрс нэмэгджээ. Бvртгvvлээд гарч ирсэн тєлєєлєгчид андаш vгvй. Бvгд энгэр дээрээ "МАХН ХХ1v их хурал" гэсэн тэмдэгтэй бас мєн ийм бичээс бvхий хvрэн ширэн цvнх барьжээ. Хєдєє орон нутгийн тєлєєлєгчид голдуу хvмvvс намын байрныхаа ємнє зургаа татуулж харагдана. Гадаа нь ийм дvр зураг єрнєж байхад дотор хэвлэлийнхэнд зориулсан хурал болж байлаа. ємнєх єдєр нь єндєрлєсєн бага хурлын Х хуралдааны талаар мэдээлэл єгєхєєр МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр, Ерєнхий нарийн бичгийн дарга С.Баяр тэргvvтэй хvмvvс иржээ. Бага хурлаар хэлэлцсэн асуудлуудаа танилцуулж, их хуралд оруулах асуудал, тєлєєлєгчдийн бvтцийн талаар статистик vзvvлэлтvvдийг танилцуулсан юм. МАХН-ын их хурлын тєлєєлєгчдийн хувьд 18-25 насных 16, 26-35 насных 389, 46-55 насных 441, 56-60 насных 98, 60-аас дээш насны 77 хvн оролцож байгаа ажээ. Тулгар тєр байгуулагдсаны ойд зориулан 1206 гэсэн тоог онцолж бvрдvvлсэн тєлєєлєгчдийн 972 нь эрэгтэй, 234 нь эмэгтэй байгаа нь нийт оролцогчдын 24 хувь нь хvvхнvvд гэсэн vг. Тєлєєлєгчдийн 1134 нь дээд боловсролтой бол 40 нь тусгай дунд, 26 нь бvрэн дунд, долоон хvн бага боловсролтой байна гэсэн судалгаа хийгдсэн байна. Их хурлын тєлєєлєгчдийн хамгийн олон нь буюу 298 нь эдийн засагч мэргэжилтэй аж. Харин 257 нь инженер байна гэхчлэн нарийн судалгааг гаргажээ. Мєн намынхаа дэргэд бодлогын зєвлєл гэдгийг байгуулах гэж байгаа талаараа хэвлэлийн бага хурлын vеэр мэдэгдсэн юм. Энэ нь намын дэмжигчдийн хvрээг нэмэгдvvлэх гол зорилготой алба байх юм байна. МАХН-ын дарга Н.Энхбаярын єрсєлдсєн Ерєнхийлєгчийн сонгуульд 500 мянга орчим хvн тvvнийг дэмжжээ. 150 мянга нь тус намын гишvvд гэж vзвэл 350 мянга нь МАХН-ын дэмжигчид байна. Тиймээс энэ хvмvvсээр намынхаа хvрээг нэмэгдvvлэх зорилготойгоор бодлогын зєвлєл ажиллах талаар ярьж байв. Харин vvний дараа сэтгvvлчид зарим асуултад хариу авлаа. Гэхдээ аймгуудын Засаг дарга нартай уулзах, Сvхбаатар жанжны талбайд цэцэг єргєх, бєхийн барилдаантай гээд дараалсан ажлууд байгаа учраас цєєн асуултад хариулахаар шийдсэн бололтой. Сэтгvvлчдийн тавьсан асуултад МАХН-ын дарга Н.Энхбаярын єгсєн хариуг доор сийрvvлье.

-Намын даргад нэр дэвшvvлэхээр Удирдах зєвлєлєєс гурван хvний нэрийг дэвшvvлсэн гэсэн. Гэхдээ танайхан намын даргын асуудалд харьцангуй нээлттэй байна гэж байсан биз дээ. Энэ гурван хvнээс єєр хvн нэр дэвших боломж их хурал дээр гарах болов уу?
-Манай намын хувьд танхимаас нэр дэвшvvлэх, єєр хvмvvсийг санал болгох явдал нээлттэй байдаг. Энэ нь тийм ч шинэ явдал биш. 1996 онд Н.Багабанди бид хоёр намын даргад нэр дэвшээд байхад танхимаас єєр хvмvvсийг нэр дэвшvvлж, 10 орчим хvн єрсєлдєж байсан. Ер нь манайхан бvх шатандаа єрсєлдєх зарчмаар явдаг. Шат шатандаа єсч єндийх, мэдлэг боловсролтой єрслєдєх чадвартай, биеэ зєв авч явдаг тийм хvмvvсийн нэрийг дэвшvvлэх боломж нээлттэй байгаа. Одоогоор ерєнхийдєє Удирдах зєвлєлєєс гурван хvний нэрийг дэвшvvлээд байна. Энэ нь тулгаж байгаа хэрэг бус. Удирдах зєвлєлєєрєє хэлэлцээд л энэ гурван хvний нэрийг их хуралд оруулахаар товлоод байгаа. Гэхдээ их хурал дээр дєрєв, тав, зургаа гээд хэдэн ч хvний нэрийг дэвшvvлж байгаад сонгох бvрэн бололцоо бий. Найман жил энэ намын даргын албыг хашиж байгаа хvний хувьд би бодол саналаа ч хэлнэ. Шударга сайхан єрсєлдєєн болно гэж бодож байна. Ер нь тухайн намын дарга амжилттай ажиллаж байвал хэн нэгэнтэй єрсєлдєлгvйгээр ажлаа vргэлжлvvлэн хийдэг тэр зарчмаар би ажиллаж ирсэн. Харин Ерєнхийлєгчийн сонгуульд ялсны дараа хуулийн дагуу намаасаа тvдгэлзээд байгаа юм.
-Та сая намын даргыг найман жил хашсаны хувьд шинэ намын даргын тухайд саналаа хэлнэ гэлээ. Ер нь хэн дээр ямар санал гаргаж, хэнийг онцлохоо сэтгvvлчидтэй хуваалцаж болох уу. Хэрэв vгvй гэвэл энэ нь их хурлын тєлєєлєгчдийн саналд нєлєєлнє гэж vзсэнийх vv?
-Би найман жилийн турш энэ намын даргын албыг хашиж, зохих ёсны ачааг vvрч явсан хvн. Энэ єрслєдєєнд хэн нь ямар гэдэг талаар их хурал дээр намын нєхєд маань санал асуувал би хэлэхгvй гээд зугатаж бултах эрхгvй. Намын даргын хувьд ч 1985 оноос эхлэн энэ намд зvтгэж байгаа гишvvний хувьд ч тэр. Зєв зvйтэй саналаа хэлж, шинэ удирдлагатай хамтран ажиллах болно. Хэдийгээр Ерєнхийлєгчийн хувьд намаас тvдгэлзэх ч бусад бvх намуудтай хамтран ажиллах болно ш дээ. Харин хэнийг онцолж, нэр дэвшигчдийн тухайд юу хэлэхээ их хурал дээрээ л ярья гэж бодож байна.
-МАХН нэрээ сольж, Монгол Ардын нам болох тухай бага хурал дээр яригсдан ч хууль эрх зvйн vндэс бvрдээгvй гэсэн шалтгаанаар хойшлогдож байх шиг байна. Энэ нэр чинь танай ууган нэр гэдэг биз дээ. Яг ямар хууль зvйн заалттай харшлаад нэр солих асуудлыг хойш нь тавив?
-Манай намын уугуул нэр нь Монгол Ардын нам. МАХН уугуул нэр Монгол Ардын намаа сэргээх гэж байгаа гэсэн яриа 1990-ээд оны vед гадуур нэлээд тархсан. Намын зарим нєхєд ч энэ талаар хандаж байсан. МАХН-аа бvртгvvлэхдээ хашилтад МАН гэж бvртгvvлж байсан. Тэр vед биднийг ингvvлэхгvйн тулд МАН-ыг байгуулна гэж бvлэг хvмvvс хиймлээр гарч ирсэн. Хиймэл зvйл чинь єєрєє байх тогтноход хэцvv ш дээ. Тэгээд ч ийм маягаар нам байх гэж vзсэн ч болохгvй болохоор 1999 онд тэдгээр хvмvvс "vнэхээр МАН бол МАХН-ын уугуул нэр ээ. МАХН-ын Монголын тvvхэнд хийсэн гавьяа их" гээд намаа татан буулгаснаа мэдэгдэн, тамга хадгаа барьсаар ирсэн юм. Тэр хvмvvс ч МАХН-д элссэн, хэдийгээр ийм болсон ч цаасан дээр бичигдэх зарим баримт нь дутуу байгаа юм. Ийм vндэслэлээр одоогоор МАХН нэрээ солих боломжгvй болоод байна. єєрєєр хэлбэл "Техникийн саатал"-аас болсон гэж болно. Гэхдээ зарчмын хувьд нэрээ солих асуудлыг удирдах зєвлєл ч, бага хурал ч дэмжиж байгаа юм гээд тэнд цугларсан сэтгvvлчдэд "Нээлттэй Ерєнхийлєгч байна" гэдгээ тэрээр амлалаа. Тvvний намын даргын зvгээс хийлгэж буй бараг сvvлийн хэвлэлийн бага хурал єндєрлєсний дараа МАХН-аас сонгогдсон аймгуудын Засаг дарга нарын оролцсон уулзалт эхэлсэн юм.